Jak powstał Facebook – historia giganta

Zastanawiałeś się może kiedyś jaka jest historia Facebooka? Otóż jest ona na tyle ciekawa, że w 2010 roku Hollywood nakręciło o tym film pod tytułem „The Social Network”. Dokładność faktów zaprezentowanych w filmie była jednak od początku szeroko kwestionowana, a sam film jest fikcyjny. Scenarzysta Aaron Sorkin sam przyznał, że nadał priorytet opowiadaniu historii nad ścisłym przestrzeganiem faktów. Jak było naprawdę?

Mark Zuckerberg od najmłodszych lat wykazywał zainteresowanie programowaniem. Rozumiejąc znaczenie kodowania, jego ojciec Edward, który był dentystą, nauczył go programowania komputerowego ATARI BASIC. Nie minęło wiele czasu, zanim jego umiejętności stały się widoczne. Wtedy też jego rodzice wynajęli programistę Davida Newmana, by prywatnie pogłębiał wiedzę ich syna. Newman do dziś nazywa Marka „cudownym dzieckiem”.

W wieku 11 lat Zuckerberg stworzył „ZuckNet” – program umożliwiający komunikację między komputerami w jego domu rodzinnym a gabinetem dentystycznym ojca. W latach licealnych pracował nad Synapse Media Player – odtwarzaczem muzycznym, który dzięki uczeniu maszynowemu analizował nawyki słuchowe użytkownika. Projekt przyciągnął zainteresowanie AOL i Microsoft oraz zyskał uznanie w świecie technologii. Prestiżowa gazeta „New York Times” napisała: „Niektóre dzieci grały w gry komputerowe. Mark je tworzył.”

Facebook wywodzi się z projektu Facemash, który Mark Zuckerberg stworzył w 2003 roku jako platformę do porównywania zdjęć studentek Harvardu pod kątem atrakcyjności. Strona szybko zdobyła popularność i w ciągu pierwszych kilku godzin zanotowała ponad 22 tysięcy wyświetleń zdjęć. Jednak serwis już po dwóch dniach został zamknięty przez administrację uczelni z powodu kontrowersji naruszeń prywatności i uprzedmiotowienia kobiet. Pomysł wykorzystania zdjęć i profili do interakcji społecznych stał się jednak inspiracją dla TheFacebook, który skupił się na budowaniu i rozwoju serwisu społecznościowego i ostatecznie przekształcił się w znaną dziś platformę.

Dokładnie 4 lutego 2004 roku Mark Zuckerberg, wówczas 19-letni student Harvardu, uruchomił TheFacebook.com – platformę społecznościową stworzoną z myślą o studentach tej prestiżowej uczelni. Serwis umożliwiał użytkownikom tworzenie profili, dodawanie informacji o sobie oraz utrzymywanie kontaktu z innymi studentami. Aby dołączyć, należało posiadać uczelniany adres e-mail (@harvard.edu) i mieć ukończone 18 lat. TheFacebook reklamował się jako „katalog online, który łączy ludzi za pośrednictwem sieci społecznościowych na uczelniach wyższych”, a organizacje i firmy nie miały wówczas możliwości zakładania swoich profili. Co ciekawe, cały projekt funkcjonował początkowo na komputerze w akademickim pokoju Zuckerberga.

Szybko okazało się, że TheFacebook wzbudził ogromne zainteresowanie. Wkrótce do projektu dołączyło czterech innych studentów, a serwis rozszerzył się na kolejne uczelnie, m.in. Stanford, Columbia i Yale. Do maja 2005 roku TheFacebook był już obecny na 800 uniwersytetach w całych Stanach Zjednoczonych, a we wrześniu tego samego roku umożliwiono rejestrację uczniom szkół średnich. To właśnie wtedy serwis zmienił nazwę na Facebook, którą znamy dzisiaj. Jesienią 2005 roku platforma zaczęła otwierać się na uczelnie spoza USA, co przyspieszyło jej globalny rozwój.

Popularność Facebooka nieustannie rosła i to w zawrotnym tempie. Już dwa miesiące po premierze, w kwietniu 2004 roku, liczba użytkowników przekroczyła 70 tysięcy, a pod koniec roku na platformie było już milion zarejestrowanych osób. Rok później, w grudniu 2005 roku, społeczność Facebooka liczyła ponad sześć milionów użytkowników. To był dopiero początek cyfrowej rewolucji, którą zapoczątkowała ta niepozorna, akademicka sieć społecznościowa.

Dziś Facebook pozostaje największą platformą social mediów na świecie, z ponad 3 miliardami aktywnych użytkowników miesięcznie, a jego twórca Facebooka – Mark Zuckerberg, stał się jednym z najbogatszych ludzi na świecie.

Choć Mark Zuckerberg jest powszechnie kojarzony jako twórca Facebooka, nie był jedyną osobą, która przyczyniła się do jego powstania. Współzałożycielami platformy byli także Eduardo Saverin, Andrew McCollum, Dustin Moskovitz i Chris Hughes, którzy razem z Zuckerbergiem pracowali nad rozwojem serwisu na Uniwersytecie Harvarda.

Jednak już w pierwszych latach działalności doszło do konfliktów o udziały i prawa do firmy. Najgłośniejsza sprawa dotyczyła Eduardo Saverina, który początkowo pełnił rolę dyrektora finansowego Facebooka i wniósł pierwsze fundusze na rozwój projektu. Zuckerberg chciał odciąć Eduardo, ponieważ według Marka Saverin nie wykonywał swojej pracy, wyświetlał nieautoryzowane reklamy oraz wahał się przed podpisaniem reformy firmy i serwisu Facebook, co było kluczowym krokiem w zachęcaniu inwestorów do zawierania umów o finansowanie. W 2005 roku Zuckerberg znacząco ograniczył jego udziały w firmie, co doprowadziło do pozwu. Sprawa zakończyła się ugodą, której szczegóły nie zostały ujawnione, ale Saverin odzyskał część udziałów i jego nazwisko pozostaje wpisane jako współzałożyciel Facebooka.

Inną głośną sprawą był proces z bliźniakami Cameronem i Tylerem Winklevossami, którzy twierdzili, że Zuckerberg ukradł ich pomysł na platformę społecznościową, gdy współpracowali nad projektem Harvard Connection (później ConnectU). Roszczenia braci nigdy nie zostały udowodnione, jednakże po latach batalii prawnych Facebook zgodził się na ugodę, wypłacając braciom 65 milionów dolarów.

04/02/2004 Mark Zuckerberg wraz ze swoimi współlokatorami z college’u tworzy serwis społecznościowy o nazwie „The Facebook” dla studentów Harvardu. Pod koniec tego samego roku platforma osiąga swój pierwszy milion użytkowników.

Facebook rozszerza się na inne uniwersytety, w tym Stanford, Columbia i Yale. Następnie serwis po raz pierwszy wykracza poza kampusy uniwersyteckie i jest otwarty dla uczniów szkół średnich. Kolejnym przełomowym krokiem jest uruchomienie Facebook Photos, które pozwala użytkownikom dodawać i udostępniać zdjęcia bezpośrednio na platformie. Wkrótce wprowadzono również funkcję tagowania każdego użytkownika, umożliwiającą oznaczanie znajomych na zdjęciach, co dodatkowo zwiększyło interakcje między studentami.

Firma wprowadza funkcję News Feed, która wzbudza oburzenie użytkowników z powodu obaw o prywatność. Tego samego roku Facebook obniża wiek rejestracji do 13 lat i otwiera się dla globalnej publiczności, umożliwiając dołączenie każdemu, kto ma adres e-mail.

Microsoft kupuje 1,6% udziału w Facebooku za 240 milionów dolarów, a inwestycja wycenia firmę na 15 miliardów. Miesiąc później firma uruchamia program reklamowy Beacon, który śledzi zachowanie użytkownika Facebooka na stronach osób trzecich. Produkt zamienia się jednak w katastrofę public relations z powodu obaw o prywatność użytkowników.

Facebook wprowadza Facebook Chat, rewolucyjną funkcję umożliwiającą użytkownikom komunikację w czasie rzeczywistym, bez konieczności opuszczania platformy. Nowy system wiadomości szybko zyskuje popularność oferując prosty i wygodny sposób na rozmowy ze znajomymi. Jest to kluczowy krok w ewolucji platformy, która stopniowo przekształca się w główne centrum komunikacji online.

W tym samym roku Facebook otwiera swoje pierwsze biuro międzynarodowe w Dublinie, co sygnalizuje jego ekspansję na globalnym rynku. Liczba użytkowników Facebooka dynamicznie rośnie i przekracza 100 milionów miesięcznie, co umacnia jego pozycję jako jednej z najważniejszych platform społecznościowych na świecie.

Facebook wprowadza przycisk „Lubię to”, który szybko staje się jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli serwisu oraz rewolucjonizuje sposób interakcji użytkowników z treściami. Nowa funkcja pozwala na szybkie i proste wyrażanie aprobaty dla postów, zdjęć i stron, bez konieczności komentowania, a jej sukces inspiruje inne platformy społecznościowe do wdrożenia podobnych rozwiązań.

W tym samym roku Facebook przekracza 300 milionów użytkowników miesięcznie, co czyni go najpopularniejszą siecią społecznościową na świecie. Firma ogłasza także pierwsze zyski, co potwierdza rentowność modelu biznesowego opartego na reklamach.

Facebook zgadza się na przejęcie FriendFeed, witryny społecznościowej, która była pionierem funkcji Like i aktualizacji wiadomości w czasie rzeczywistym, podobnych do Twittera. Facebook pożyczył już wiele koncepcji FriendFeed, ale przejęcie obejmuje programistów i wiedzę firmy. Warunki finansowe przejęcia nie zostały nigdy ujawnione.

Facebook wprowadza Oś czasu (Timeline), zastępującą dotychczasową „Ścianę”. Nowa funkcja organizuje posty w porządku chronologicznym, umożliwiając użytkownikom lepszą personalizację swoich profili. W tym samym roku Facebook integruje połączenia wideo z Messengerem, umożliwiając rozmowy bez dodatkowych aplikacji dzięki współpracy ze Skype. Serwis dynamicznie rośnie, przekraczając 800 milionów aktywnych użytkowników miesięcznie i przygotowując się do debiutu giełdowego w kolejnym roku.

Firma zgadza się nabyć Instagram za 1 miliard dolarów. Zakup ten stał się jedną z najważniejszych inwestycji Facebooka, pozwalając platformie skuteczniej konkurować z rosnącą popularnością Snapchata. W tym samym roku Facebook przekracza 1 miliard aktywnych użytkowników miesięcznie, co wzmacnia jego pozycję na rynku i przyciąga uwagę inwestorów. 2012 rok to także przełomowy moment dla firmy – Facebook oficjalnie debiutuje na giełdzie NASDAQ, przeprowadzając jedną z największych ofert publicznych w historii branży technologicznej.

Facebook kupuje WhatsApp za oszałamiającą cenę 19 miliardów dolarów w odważnej próbie zdominowania mediów społecznościowych: aplikacji do przesyłania wiadomości. Do czasu zamknięcia umowy cena wzrasta do 22 miliardów dolarów dzięki rosnącej wartości akcji Facebooka. W tym samym roku Facebook kupuje Oculus, startup wirtualnej rzeczywistości.

Facebook wprowadza reakcje (m.in. haha, wow, przykro mi, wrrr, super), które pozwalają użytkownikom reagować na posty z szeregiem emocji wykraczających poza przycisk Lubię to. To także początek Facebook Lite, czyli mniejszej wersji aplikacji Facebook, która zużywa mniej danych i działa na wolniejszych połączeniach internetowych. W tym samym roku uruchomiony jest Messenger Kids – specjalna wersja aplikacji przeznaczona dla dzieci poniżej 13 roku życia.

Facebook intensywnie rozwija swoją usługę transmisji wideo na żywo – Facebook Live, integrując ją z całą platformą. Aby zwiększyć popularność tego formatu, serwis zaczyna współpracować z dużymi firmami medialnymi, takimi jak BuzzFeed czy The New York Times, oferując im wynagrodzenie za tworzenie treści wideo na żywo.

Tego samego dnia Mark Zuckerberg, w rozmowie z BuzzFeed News, zapowiedział, że w ciągu pięciu lat Facebook stanie się platformą opartą głównie na treściach wideo. To stwierdzenie skłoniło wiele mediów do zmiany strategii, dostosowania zasobów i przesunięcia priorytetów w kierunku produkcji wideo, aby jak najlepiej wykorzystać nadchodzące zmiany w algorytmach i preferencjach użytkowników.

Serwis uruchamia Facebook Watch – usługę wideo umożliwiającą odkrywanie i udostępnianie filmów, w tym wydarzeń na żywo, wiadomości, sportu i muzyki. Facebook Community Boost jest kolejną inicjatywą, tym razem edukacyjną, której celem jest wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw, organizacji non-profit oraz osób prywatnych w rozwijaniu umiejętności cyfrowych. W tym samym roku Facebook dokonał czegoś niesłychanego: jego liczba użytkowników przekracza 2 miliardy aktywnych użytkowników miesięcznie, co jest niemal bezprecedensową skalą dla firmy internetowej.

W 2018 roku na jaw wyszły szczegóły dotyczące działalności Cambridge Analytica, firmy doradczej, która współpracowała przy kampanii prezydenckiej Donalda Trumpa w 2016 roku. Okazało się, że firma uzyskała dostęp do danych ponad 87 milionów użytkowników Facebooka, wykorzystując quizy do analizy ich osobowości i wpływania na ich decyzje wyborcze.

W wyniku skandalu Mark Zuckerberg został wezwany do zeznań przed Kongresem USA, gdzie musiał tłumaczyć się z polityki ochrony danych Facebooka i wyjaśnić, jak doszło do tak poważnego naruszenia prywatności użytkowników. Afera wywołała globalną debatę na temat bezpieczeństwa danych w mediach społecznościowych i doprowadziła do zmian w regulacjach dotyczących ochrony prywatności online.

Facebook wprowadza Facebook Pay, system płatności umożliwiający użytkownikom dokonywanie zakupów i przekazywanie pieniędzy w ramach aplikacji Facebook, Messenger, Instagram i WhatsApp. Firma ogłasza także plany stworzenia kryptowaluty Libra, która później zmieni nazwę na Diem, jednak projekt napotyka na duże przeszkody regulacyjne.

Facebook wprowadza Facebook Pay, system płatności umożliwiający użytkownikom dokonywanie zakupów i przekazywanie pieniędzy w ramach aplikacji Facebook, Messenger, Instagram i WhatsApp. Firma ogłasza także plany stworzenia kryptowaluty Libra, która później zmieni nazwę na Diem, jednak projekt napotyka na duże przeszkody regulacyjne.

Facebook ogłasza zmianę swojej struktury i prezentuje Facebook Shops, ułatwiając firmom sprzedaż produktów bezpośrednio na platformie. W listopadzie firma przechodzi rebranding – spółka Facebook zmieniła nazwę na Meta, co ma odzwierciedlać jej długoterminową strategię skoncentrowaną na rozwoju metaverse – wirtualnego świata łączącego rzeczywistość rozszerzoną i wirtualną.

Firma intensyfikuje działania związane z budową metaverse, zapowiadając miliardowe inwestycje w rozwój technologii VR i AR. W tym samym roku były pracownik firmy, Frances Haugen, ujawnia Facebook Files – wewnętrzne dokumenty, które rzekomo dowodzą, że firma ignorowała problemy związane z dezinformacją i negatywnym wpływem platformy na zdrowie psychiczne użytkowników.

Meta ogłasza znaczące zmiany w algorytmach Facebooka, stawiając większy nacisk na treści rekomendowane przez AI, zamiast postów znajomych. Firma rozwija konkurencję dla TikToka, intensywnie promując format Facebook Reels, krótkie materiały wideo, które zdobywają coraz większą popularność.

Meta ogłasza masowe zwolnienia, redukując tysiące miejsc pracy w ramach restrukturyzacji i cięcia kosztów. Firma skupia się na rozwoju sztucznej inteligencji, prezentując nowoczesne narzędzia AI do generowania treści i ulepszania rekomendacji w serwisie.

Meta wprowadza zaawansowane modele AI do personalizacji treści i interakcji użytkowników, w tym chatboty oraz systemy rekomendacji działające w czasie rzeczywistym. Firma kontynuuje rozwój metaverse, wprowadzając nowe funkcje i usprawnienia w Horizon Worlds oraz zwiększając integrację Facebooka z wirtualną rzeczywistością.

Meta kontynuuje ekspansję w obszarze sztucznej inteligencji, wprowadzając jeszcze bardziej zaawansowane chatboty oraz generatywne modele AI do tworzenia treści na Facebooku i Instagramie. Facebook staje się jeszcze bardziej spersonalizowaną platformą, gdzie użytkownicy mogą korzystać z AI do generowania postów, edytowania zdjęć oraz interakcji z markami w czasie rzeczywistym.

Firma rozwija także integrację metaverse z mediami społecznościowymi, oferując użytkownikom nowe możliwości spotkań, pracy i rozrywki w wirtualnym świecie. Meta intensyfikuje prace nad technologią immersyjnych reklam VR, które mają stać się kluczowym elementem strategii monetyzacji platformy. W międzyczasie Facebook wprowadza kolejne zmiany w algorytmach, jeszcze bardziej promując treści wideo i interaktywne formaty, a także rozwijając systemy rozpoznawania treści i moderacji AI, aby walczyć z dezinformacją i szkodliwymi treściami.

Mimo swojej ogromnej popularności Facebook niejednokrotnie znalazł się w centrum kontrowersji, które podważyły zaufanie użytkowników i wywołały globalne debaty. Jednym z największych skandali był wyciek danych w aferze Cambridge Analytica w 2018 roku, kiedy to firma analityczna nielegalnie pozyskała informacje o milionach użytkowników, by wpływać na kampanie polityczne. Platforma zmagała się również z oskarżeniami o szerzenie dezinformacji, zwłaszcza podczas kampanii prezydenckiej w USA w 2016 oraz w kontekście pandemii COVID-19.

Facebook był także krytykowany za słabą moderację treści, w tym brak skutecznej walki z mową nienawiści i fake newsami, a także za naruszenia prywatności, takie jak śledzenie aktywności użytkowników czy gromadzenie ogromnych ilości danych osobowych. W 2021 roku kolejne kontrowersje wywołały „Facebook Papers” – przecieki ujawnione przez sygnalistkę Frances Haugen, które dowodziły, że firma przedkładała zyski nad bezpieczeństwo użytkowników. W efekcie platforma musiała podjąć działania naprawcze i zaostrzyć politykę moderacji treści, choć wciąż budzi wiele wątpliwości dotyczących etyki i wpływu na społeczeństwo.

Facebook jest dzisiaj potężnym narzędziem marketingowym, które daje firmom możliwość dotarcia do milionów użytkowników na całym świecie. Prowadzenie strony firmowej to doskonała okazja do budowania trwałych relacji z klientami i zwiększania ich zaangażowania. Dobrze zarządzana strona pozwala firmie na pokazanie swojego zaplecza, prezentowanie oferty, wprowadzanie nowości oraz relacjonowanie udziału w różnych wydarzeniach branżowych. Warto dbać o regularne publikowanie wartościowych treści, które angażują odbiorców, zachęcają do interakcji i wzmacniają rozpoznawalność marki. Komunikacja nie powinna ograniczać się jedynie do standardowej obsługi klienta poprzez Messengera – wdrożenie chatbota może znacznie usprawnić kontakt z użytkownikami, a aktywne prowadzenie dyskusji w komentarzach buduje pozytywny wizerunek marki. Facebook umożliwia więc nie tylko efektywną i sprawną sprzedaż i promocję, ale również platformę do autentycznego dialogu z klientami, co w dłuższej perspektywie przekłada się na lojalność i większą skuteczność działań marketingowych.

Platforma oferuje niezwykle precyzyjne opcje kierowania treści do określonych grup użytkowników. Dzięki zaawansowanym algorytmom reklamodawcy mogą targetować swoje kampanie na podstawie wieku, płci, lokalizacji, zainteresowań, języka, aktywności w aplikacjach czy interakcji ze stronami i wydarzeniami. Dodatkowo, funkcja tworzenia niestandardowych grup odbiorców pozwala na jeszcze dokładniejsze dopasowanie przekazu, np. poprzez wykluczanie użytkowników z konkretnych lokalizacji czy kierowanie treści do osób, które już wcześniej odwiedziły stronę internetową firmy. Facebook oferuje także szeroki wybór formatów reklamowych – od tradycyjnych postów graficznych, przez reklamy wideo, pokazy slajdów, po sponsorowane wiadomości w Messengerze. Dodatkowe możliwości, takie jak remarketing, inteligentny system dobierający optymalne miejsca wyświetlania reklam, niski minimalny budżet kampanii oraz zaawansowane statystyki, sprawiają, że Facebook Ads to jedno z najbardziej efektywnych narzędzi promocji online.